Historische waarnemingen van overstromingen sinds 1950 (deel 3)

Onze historische waarnemingen van overstromingen hebben aanleiding gegeven tot drie artikels. Hieronder volgt het derde artikel, waarin de overstromingen sinds 1950 tot vandaag worden besproken.

De grootste overstromingen in België sinds 1950

Terwijl de regelmatige waarnemingen in Sint-Joost-ten-Node (Brussel) al in 1833 begonnen, was het wachten tot het einde van de 19de eeuw op de uitgebreide ontwikkeling van een Belgisch klimatologisch netwerk. Dankzij dit waarnemersnetwerk beschikt de Sterrenwacht, waarvan de meteorologische tak in 1913 het KMI zou worden, sindsdien over steeds meer waarnemingen uit de verschillende regio's van het land. Metingen van de neerslagtotalen werden bijgehouden, waardoor perioden met regen en mogelijke gevolgen zoals bijvoorbeeld overstromingen, nauwkeurig konden worden geanalyseerd.

Dit artikel spitst zich dan ook toe op een aantal grote overstromingen die ons land teisterden tussen 1950 en vandaag.

Januari - februari 1953

In de nacht van 31 januari op 1 februari veroorzaakte een hevige storm met hoogwater catastrofale overstromingen in België, Nederland en Groot-Brittannië. Aan de kust richtte de storm de meeste schade aan. Een aantal dijken bezweken onder de kracht van de golven en door de vele dijkbreuken, stroomde het water verschillende kuststeden binnen. In de overstroomde stad Oostende werden verschillende slachtoffers gemeld. Verder landinwaarts bleven andere regio's ook niet gespaard, met name het Waasland waar de dijkdoorbraak in Beveren, in Melsele en Kallo, grote overstromingen veroorzaakte. Tijdens de nacht werden in Antwerpen windpieken van 122 km/u en in Oostende 115 km/u opgetekend. In België was de menselijke tol van de storm relatief klein - het cijfer varieert tussen 14 en 22 slachtoffers, afhankelijk van de bron - maar in Nederland was de tol dramatisch en bereikte de storm proporties van een nationale ramp, met meer dan 1 800 slachtoffers.

Overstroming in Lillo in het noorden van Antwerpen begin februari 1953.

Overstroming in Lillo in het noorden van Antwerpen begin februari 1953.

Januari 1976

In de nacht van 2 op 3 januari 1976 woedde een hevige storm door het land. In Oostende werden piekwinden tot 150 km/u opgetekend. Deze storm, gecombineerd met een sterk getij, zorgde ervoor dat verschillende dijken in de Schelde-, Durme- en Rupelregio's braken, wat resulteerde in grote overstromingen. De meest catastrofale overstromingen vonden plaats in Ruisbroek (Puurs), in de provincie Antwerpen, waar driekwart van het dorp onder water liep.

De militaire politie patrouilleert in de verlaten straten van Ruisbroek begin januari 1976.

Februari 1984

Eind januari en begin februari 1984 regende het hevig in België. Regen die tijdelijk in sneeuw veranderde en die eind januari voor een mooie sneeuwophoping in de Ardennen zorgde. In Chiny werd op 8 februari een van de hoogste neerslaghoeveelheden over dertig dagen in ons land tijdens de 20e eeuw geregistreerd: 464,6 mm. De bijzonder zware regenval van de laatste dagen - 176,0 mm werd gemeten in Chiny tussen 3 en 8 februari - veroorzaakte grote overstromingen, die werden verergerd door het smelten van een deel van de sneeuw die op het de hogere delen van reliëf was gevallen. De overstromingen begonnen in de Ardennen en verspreidden zich vervolgens naar de meeste delen van het land.

Een van de sprekende beelden van deze overstromingen blijft het gebaar van Koning Boudewijn, die één van de slachtoffers van de overstromingen in de vallei van de Ourthe kwam troosten door zijn jas aan te bieden.

https://www.sonuma.be/archive/manteau-royal-pour-une-sinistree

December 1993

De overstromingen van eind december 1993 behoren tot de meest catastrofale in onze hedendaagse geschiedenis. Ze waren vooral te wijten aan de uitzonderlijk hoge maandelijkse regenval. De hoogste neerslaghoeveelheden werden waargenomen in de Ardennen: 436,7 mm in Dohan (Bouillon); 410,7 mm in Arlon; 399,3 mm in Libramont (Libramont-Chevigny) en 374,3 mm in Sugny (Vresse-sur-Semois).

In Maaseik en omgeving worden 1600 mensen noodgedwongen geëvacueerd waardoor ze de kerstavond in opvangcentra dienden door te brengen of door hun familie dienden werden ondergebracht.

Evacuatie van inwoners in Dilsen-Stokkem eind december 1993.

Evacuatie van inwoners in Dilsen-Stokkem eind december 1993.

Januari 1995

Dertien maanden later, zijn er eind januari 1995 opnieuw overstromingen van vrij uitzonderlijke omvang. Ze hadden vooral invloed op het stroomgebied van de Maas en waren te wijten aan de hevige neerslag die sinds eind december 1994 gevallen was. De neerslagintensiteit bereikte haar hoogste punt tijdens de laatste decade van januari. Bovendien viel de hevige regenval samen met het smelten van een laagje sneeuw dat sinds begin januari in de Ardennen aanwezig was. Tijdens de dag van 22 januari werd op 24u tijd een totale neerslag van maximaal 70,2 mm in Gedinne gemeten.

Dagelijkse neerslagtotalen van 22 januari 1995.

Dagelijkse neerslagtotalen van 22 januari 1995.

Voor de maand januari werd in Ukkel in totaal 143,6 mm neerslag geregistreerd: dit is het record voor de eerste maand van het jaar (normaal: 68,4 mm) in de 20ste eeuw. Elders in het land werden ook uitzonderlijke maandtotalen gemeten: 392,8 mm bij Libramont (Libramont-Chevigny); 391,0 mm bij Dohan (Bouillon); 284,5 mm bij Aarlen en 239,9 mm bij Thirimont (Beaumont).

De Maas in Dinant eind januari 1995.

De Maas in Dinant eind januari 1995.

De gevolgen van de zware regenval zijn dramatisch in België, maar nog meer bij onze Nederlandse buren, waar het stijgende water van de Maas, de Rijn en de Waal en ook de dreiging van het breken van sommige dijken, betekenden dat er 250.000 mensen moesten worden geëvacueerd.

November 2010 en januari 2011

In november 2010 werd ons land opnieuw geconfronteerd met grootschalige overstromingen. Het regende sinds 9 november, maar het was op 12 en 13 november dat de meeste regen viel, en in veel delen van het land ernstige overstromingen veroorzaakten. De zwaarste regenval werd in een brede band van het zuidwesten tot in het noordoosten van het land opgemeten.

De totale hoeveelheid neerslag die tussen 9 en 13 november viel, is uitzonderlijk voor een derde van de stations in het klimatologische netwerk en alleen de provincies Luik en Luxemburg ontsnapten aan deze spectaculaire regens. De totalen in de natste regio's varieerden van 89,5 mm in Kerckhove, in de gemeente Avelgem in de provincie West-Vlaanderen, tot 145,1 mm in Petite-Chapelle, in de gemeente Couvin in de provincie Namen.

Waterlopen lopen op veel plaatsen over. De situatie is bijzonder kritiek op de Senne en haar zijrivieren. De stad Tubeke (Tubize) is zwaar getroffen. Het kanaal Brussel-Charleroi loopt op verschillende plaatsen over, vooral in Beersel en Sint-Pieters-Leeuw, waardoor er daar overstromingen optreden.

Sinds 11 november gaf het KMI waarschuwingen uit, op 14 november kleurt de kaart zelfs oranje en rood door waarschuwingen voor hevige neerslag en de gevolgen ervan.

Oranje: Er wordt heel veel regen verwacht: veel of zeer intense buien ofwel zeer veel en langdurige neerslag op uitgebreide schaalof indien er al veel neerslag gevallen is in de vorige periodes. Dit kan aanleiding geven tot wateroverlast op verscheidene plaatsen in de regio of tot wateroverlast op uitgebreide schaal. Let dus bijzonder goed op.

Rood: Er wordt op gewezen dat er reeds veel wateroverlast in de regio is waargenomen en dat de weersvoorspellingen nog steeds grote hoeveelheden neerslag voorspellen, waardoor de situatie niet zal verbeteren en de wateroverlast zal aanhouden of toenemen.

Waarschuwing van het KMI in de ochtend van 14 november 2010 (bron:KMI)

Waarschuwing van het KMI in de ochtend van 14 november 2010 (bron:KMI).

Na een koude en besneeuwde periode in december 2010 kreeg een deel van het land begin januari 2011 weer te maken met vrij zware overstromingen. Deze keer is het ten oosten van de Samber-et-Maas dat de combinatie van een plotselinge dooi van de grote hoeveelheid sneeuw die zich in de Ardennen heeft opgehoopt en zware regenval verklaart waarom de rivieren plaatselijk buiten hun oevers treden en overstromingen veroorzaken.

Cookies opgeslagen