Gisteren en vandaag (19 en 20 mei) zorgden onweersbuien eindelijk voor neerslag. Toch is de hoeveelheid neerslag onvoldoende om de effecten van de droogte van de laatste weken weg te werken. Maar waarom was het zo droog? We leggen dit uit aan de hand van drie vragen en antwoorden.
Tweede droogste lente in Ukkel sinds het begin van de metingen?
Voorbije lentemaanden waren droog, zelfs uiterst droog. Met 2,2 mm neerslag was de maand maart de droogste maand maart in Ukkel sinds het begin van de metingen in 1833. Zoals zichtbaar op de onderstaande figuur met de dagelijkse neerslag in Ukkel sinds 1 maart 2022, was de maand april iets natter (37,4 mm) en viel er tijdens het grootste deel van de maand mei geen neerslag (29,5 mm t.e.m. 19 mei, waarvan maar liefst 28,5 mm op 19 mei viel tijdens een onweer). Hiermee staat tot nu toe het neerslagtotaal voor de lente in Ukkel (1 maart t.e.m. 19 mei) op 69 mm, wat momenteel samen met 1976 het tweede laagste neerslagtotaal voor de lente is sinds het begin van de metingen en ruim onder de normaalwaarde van 165,6 mm ligt (voor de periode 1991-2020). Zelfs tijdens de recente droge lente van 2020 (105,7 mm) viel er meer neerslag in Ukkel.
Bovenaan: Cumulatieve neerslag voor Ukkel, Melle, Retie, Dourbes en Humain. Onderaan: Dagelijkse neerslag in Ukkel voor de periode van 1 maart tot en met 19 mei 2022.
Rekening houdende met de onweersbuien die vandaag en de komende dagen nog verwacht worden, kloppen we wellicht af op een neerslagtotaal van ongeveer 80 mm, waarmee de lente van 2022 naar de vijfde plaats zou springen in het lijstje van droogste lentes in Ukkel.
Bovendien toont het jaarlijkse aantal dagen met minder dan 1 mm neerslag tijdens de lente in Ukkel sinds 1892 een toenemende trend in de laatste decennia (zie onderstaande figuur). De teller voor de lente van 2022 (t.e.m. 18 mei 2022) staat momenteel op maar liefst 69 dagen met minder dan 1 mm neerslag in Ukkel (tegenover een totaal aantal van 79 dagen sinds 1 maart 2022).
Maximaal aantal opeenvolgende dagen zonder neerslag tijdens de meteorologische lente (1 maart t.e.m. 31 mei) in Ukkel sinds 1892 t.e.m. 2022. Merk op: de waarde voor 2022 is een voorlopige waarde en geldt voor de periode van 1 maart t.e.m. 19 mei.
Ook elders in België is het uiterst droog
Ook voor andere locaties in het land is het, vooral sinds begin april, op enkele buien na erg droog gebleven (zie bovenstaande figuur met cumulatieve neerslag).
In vergelijking met de voorbije 30 jaar (1991-2020), heerst er momenteel gemiddeld voor België een uiterst droge situatie (in termen van neerslaghoeveelheid). Zoals zichtbaar op onderstaande figuur is de huidige droogte gelijkaardig aan deze van 1976.
De droogte-index op wat langere tijdschaal (Standardized Precipitation Index voor een periode van 3 maand, of SPI-3, hieronder), toont zowel momenteel, als rekening houdende met de verwachtingen tot het einde van de maand, een uiterst droge toestand in een groot deel van het land.
Waarom valt er zo weinig neerslag?
De lange periodes van droog en zacht weer tijdens de voorbije lente werden bepaald door hogedruksystemen die zich herhaaldelijk boven onze streken situeerden. Sommige van deze hogedrukgebieden vormden letterlijk een ‘blokkade’ waarbij storingen met buien werden omgeleid. Dit resulteerde voorbije lentemaanden in gemiddeld meer hogedruk dan gewoonlijk boven West- en Centraal-Europa.
De combinatie van aanvoer van zeer warme lucht van een hogedrukgebied boven Europa en vochtigheid afkomstig van storingen verbonden aan een lagedrukgebied boven het grootste deel van de noordelijke Atlantische Oceaan, zorgde gisteren en ook vandaag nog (20 mei 2022) voor de ontwikkeling van een aantal onweersbuien, met lokale neerslaghoeveelheden die zeer hoog kunnen oplopen. Deze kortstondige en intense neerslag is echter onvoldoende om het neerslagtekort weg te werken.
Wat is de rol van de klimaatopwarming?
Droogte is een complex fenomeen dat bepaald wordt door verschillende parameters. Naast de neerslaghoeveelheid, spelen bijvoorbeeld ook verdamping (temperatuur, wind), oppervlakkige afvloeiing, waterbeheer etc. een belangrijke rol in droogte. Algemeen kunnen we wel stellen dat in Europa en ook in België de klimaatopwarming de kans op droogte vergroot en ze ook erger maakt.
De laatste decennia stellen we in de waarnemingen (zowel voor Ukkel als België) inderdaad een afnemende trend vast in de neerslagtotalen voor de lente. Specifiek voor Ukkel gaat het over een afname van ongeveer 4% sinds 1961. De droogtes tijdens de lente van de voorbije jaren (behalve vorige lente 2021) liggen bovendien in lijn met wat de klimaatmodellen voor onze regio verwachten voor de toekomst: wanneer de gemiddelde temperatuur toeneemt kan de warmere lucht meer waterdamp bevatten vooraleer ze verzadigd raakt, en zal het langer duren vooraleer het regent. Eens het regent kan de intensiteit wel sterker zijn.
Op onze website kan je een dagelijkse update terugvinden over de actuele en voorspelde toestand van de (meteorologische) droogte in ons land.
