Voorbije maand april was kouder dan normaal. Zowel de gemiddelde temperatuur (7,3°C), gemiddelde minimumtemperatuur (2,5°C) als gemiddelde maximumtemperatuur (11,9°C) waren in april ongeveer 3 à 4 graden lager dan de klimaatnormaal voor de periode 1991-2020. Ook ten opzichte van de normaalwaarden voor de periode 1961-1990 (gemiddelde temperatuur: 8,7 °C; gemiddelde minimumtemperatuur: 4,5°C; gemiddelde maximumtemperatuur: 12,8°C) waren de temperaturen voorbije maand aan de koude kant. Het is van 1986 geleden dat de gemiddelde temperatuur van een maand april zo laag was. Toen was de gemiddelde temperatuur 6,6°C, de gemiddelde maximumtemperatuur 10,4°C en de gemiddelde minimumtemperatuur 3.0°C.
| April | 2021 | 1961-1990 | 1986 |
|---|---|---|---|
| Gemiddelde temperatuur | 7,3°C | 8,7°C | 6,6°C |
| Gemiddelde minimumtemperatuur | 2,5°C | 4,5°C | 3,0°C |
| Gemiddelde maximumtemperatuur | 11,9°C | 12,8°C | 10,4°C |
Wat veroorzaakte het koude en grillige weer begin april?
Algemeen is het weer tijdens de maanden maart en april erg grillig, omdat het de overgangsperiode is van de winter naar de zomerperiode. Tijdens deze overgangsperiode is het nog erg koud aan de Noordpool en veel warmer in de subtropen. Wanneer de wind draait van noord naar zuid of omgekeerd, kan er een groot verschil in weertype optreden. Zo wordt bij aanvoer van koude lucht vanuit het noorden de luchtmassa boven land snel instabiel, onder andere door de steeds hogere stand van de zon. Hierdoor ontstaan uiteindelijk de typische voorjaarsbuien, met onweer, korrelhagel, regen en eventueel sneeuw.
Overheersende noordoostenwind
Bovendien hadden we voorbije maand te maken met een golvende straalstroom. Tijdens de warme dagen eind maart bevond zich een hogedrukgebied boven Centraal-Europa die met een zuidelijke stroming erg zachte lucht vanuit de Sahara naar ons land stuurde. Een week later, begin april, lag er een groot lagedrukgebied boven Scandinavië en Centraal-Europa en een hogedrukgebied boven de Atlantische Oceaan. Tussen deze twee systemen ontstond een noordelijke stroming waardoor koude lucht van boven de Noordpool naar ons land gevoerd werd.
Tijdens de maand april waait de wind meestal afwisselend vanuit (oost)noordoostelijke richting of (west)zuidwestelijke richting. Zoals zichtbaar op de windroos bleef voorbije maand echter de koude noordoostenwind overheersen (18%).
Op deze windroos zien we de gemeten windrichtingen van april 2021 in het blauw. Wind uit het (noord)noordoosten was duidelijk overheersend deze maand. In het oranje zien we de gemiddelde windrichting in april voor de periode 2006-2020.
Koud weer in een opwarmend klimaat
Weer en klimaat beschrijven de evolutie van atmosferische verschijnselen op verschillende tijdschalen: het weer op tijdschalen van enkele dagen tot enkele weken, terwijl klimaat op tijdschalen van een jaar of meer. Dit houdt in dat koud weer zoals voorbije aprilmaand zich kan voordoen in een opwarmend klimaat. Dit is ook duidelijk zichtbaar in onderstaande figuur die voor Ukkel sinds 1833 de temperatuurafwijkingen (t.o.v. 1961-1990) voor de aprilmaanden toont. Kortom, het koude weer tijdens de maand april is een illustratie van hoe koude weerfenomenen zich kunnen voordoen in een veranderend klimaat dat zowel in België als wereldwijd een opwarmende trend kent.
De waarden worden vergeleken met de gemiddelde temperatuur in april in de periode 1961-1990, aangezien dit overeenkomt met de periode van 30 jaar die wordt gebruikt om de klimaattrends op lange termijn te illustreren.
