Van 15 mei tot 30 september, gaat de waakzaamheidsfase van het federaal Ozon- en hitteplan in. Dit plan werd ingevoerd na de uitzonderlijke ozonpieken en hittegolven tijdens de zomer van 2003, die het leven van zo'n 45.000 mensen in Europa hebben gekost.

Tijdens de waakzaamheidsfase van het plan worden de voorspelde maximumtemperaturen door het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI) en de waargenomen en verwachte ozonconcentraties door de Interregionale Milieucel (IRCEL) nauwlettend in de gaten gehouden. Hoge temperaturen en ozonconcentraties kunnen tot de activering van de waarschuwingsfase van het Plan leiden en, in geval van een bijzonder gevaarlijke situatie, tot de overgang naar de alarmfase. De waarschuwingsfase en de alarmfase worden enkel geactiveerd bij bepaalde criteria rond ozon en temperatuur. Deze criteria zijn gekozen omdat ze een effect hebben op de gezondheid en het sterftecijfer. Een beschrijving van de verschillende fasen van het plan is te vinden op de website van IRCEL.

IRCEL verspreidt specifieke informatie over de activering van de waarschuwingsfase. Zodra de waarschuwingsfase van het plan in werking treedt, nemen regionale overheden, ziekenhuizen, rusthuizen, enz. specifieke preventie- en beschermingsmaatregelen. IRCEL en de bevoegde overheden zullen dan ook berichten in de media verspreiden om de aandacht van het publiek te vestigen op de noodzaak van hydratatie, om onnodige blootstelling aan de zon te voorkomen, enz.

Tegelijkertijd zal het KMI, indien van toepassing, waarschuwingen geven wanneer er periodes van grote hitte worden verwacht. Net als bij mist, stormen, ijs en andere gevaarlijke weersomstandigheden baseert het KMI zich uitsluitend op weersvariabelen, in dit geval de voorspelde temperaturen. Het KMI gebruikt een kleurcode die varieert van geel tot rood, afhankelijk van de ernst van de verwachte situatie. KMI-weerswaarschuwingen kunnen worden afgegeven voor één, meerdere of alle provincies in het land. Ze worden uitgegeven in het kader van de federale missie van het KMI om de overheid en het publiek te informeren en het maakt ook deel uit van haar engagement voor Meteoalarm. Meteoalarm is een programma onder leiding van Eumetnet, een consortium van Europese meteorologische instellingen, dat tot doel heeft alle waarschuwingen samen te brengen op een gemeenschappelijk platform voor Europa. Op de website van het KMI kan u de temperatuurcriteria en -drempels die het KMI hanteert voor haar waarschuwingen terugvinden.

Het is wel belangrijk de 2 systemen niet te verwarren. Aangezien een waarschuwing van het KMI op basis van zuiver meteorologische criteria op provinciaal niveau wordt opgesteld, terwijl het federaal Ozon- en hitteplan naar volksgezondheidscriteria op federaal niveau verwijst, is het mogelijk dat het KMI een warmtewaarschuwing uitzendt zonder dat de waarschuwingsfase van het plan in werking treedt. Ook het omgekeerde is mogelijk.

Het Ozon- en hitteplan wordt gecoördineerd door de werkgroep 'Ozon en Hitte', die deel uitmaakt van het NEHAP, het Nationaal Actieplan Milieu en Gezondheid, waarin alle Belgische ministers van Leefmilieu en Volksgezondheid samenwerken aan projecten en werkgroepen over de impact van het milieu op de gezondheid.